پنجاه ساله گي !
صدها درود برتو .
پنجاه ساله گي !
يك شب به افتخار تو
با دوستان نشستم و مِي خوردم .
اكنون به افتخار تو چندي ست
با خود نشسته ام
جشني گرفته ام
مِي مي خورم .
من هستم و جمع ِ من :
يك ساله گيم
دوساله گيم . . .
شش ساله گيم . . .
ده ساله گيم . . .
بيست ساله گيم . . .
چل ساله گيم . . .
پنجاه ساله گيم .
نزديك تر بيا
و گوش كن به اندرونِ صداي من ،
و گوش كن به اندرونِ نگاهِ من ،
و گوش كن به اندرونِ سكوتِ من :
آن يك ، من ِِ سه ساله ست
آن كودك ؛
دلْ نازكي ِِ كودكانه ي من از اوست .
آن ، كه كنار خُمره ي روحم نشسته است
- نوشاي بي حريف -
ولگرديِِ شبانه ي من از اوست .
آن ، كه درون ِ چهره ي من لَم داده است
و در پناهِ شمع ِ كوچكِ اين جشن :
ـ شمعي كه بادِ هرزه ، تاكنون وقت نكرده كه خاموشش سازد
ـ يا بل كه شايد يادش رفته كه خاموشش سازد
ـ يا بل كه شايد صرفه اي نمي برده كه خاموشش سازد
دارد براي شعرِ تازه ، به دنبال وزن مي دَوَد و شكل و هيچ وهوچ
ـ در دوره اي كه هركه به دنبال نام مي دَوَد و نان ـ
باري او
غم هاي ابلهانه ي من از اوست .
آن نوجوان هفده ساله ،
آن كه نخستين شورش
در دروه ي زمامْ داري او ، در من برپا شد ،
اين شعر ـ به گُمانه ي من ـ از اوست :
« شب آمد و به چشم نشست و نيامدي
دل زيرِ بار ِ غصه گسست و نيامدي
شب خيس شد ز بارِش شبنم ، و رنگ باخت
بغضِ خروس ِ خسته شكست و نيامدي »
آن يك من ِِ هجده ساله ست
هم اين غزل ، كه اين چنين متناقض به رو به روي نسيم ايستاده ست
هم احتمالا" اين اَخم ـ
اين باري از هزار بار ِِ روي شانه ي من ـ از اوست :
« رقص آمد از ترانه اي اين تك درختِ پير
نو شد هواي قريه ي در گـَند مانده دير
بر برگِ رنگ باخته ي ما نسيم ؟ هُوم !
باور چگونه دارم اين افسانه از كوير
ما بچّه هاي فصل هاي بي ترانه ايم
در آرزوي يك هواي تازه اي اسير
بر چشم ما شرارتِ خورشيد و شنّ ِ داغ
از پهنه ي زبانِ ما پَر مي زند نفير
گُل كرده درميانه ي شب شوخي ات نسيم ؟
اين خوابِ نيمه سير ِ ما ازچشم ما مگير
ره اشتباه آمدي اين جا بهار نيست
بنگر به دشتِ خالي ِِ انكارناپذير
برگَرد ! تازه تر مكن اندوهِ كهنه را
ما باوَرَت نمي كنيم اي بي نوا سفير
در ما صفاي روستا را كينه كرده اند
در بيشه ي اراده ي ما تير خورده شير
درپاي قريه ، نَم نَمَك شب ، رنگ مي دهد
برگَرد ! محض ِ خاطرت آن سوي جاده گير »
آن بيستْ سالهْ من
آن سَر به زيركِ زيرك ،
اين شعر ِ اوست
او ، كه خرابِ خانه ي من از اوست :
« بي گمان
پشت اين كوه ، خبرهاي سفيدي مي جنبيد
باد ها را ديدي
كه چگونه ابر پُرحاصل را تاراند ؟
و چگونه ابري بي حاصل را باراند ؟
ابرها
خبر از فاجعه مي بارند در دل هاي نازكِ هر چشمه .
چشمه ها
خبر از فاجعه مي جوشند در دل هاي نازكِ هر رُود.
رودها
خبر از فاجعه مي ريزند در دل هاي نازكِ هر دشت.
دشت ها
خبر از فاجعه مي كارند در دل هاي نازكِ هر سبز .
()
خبر از فاجعه مي پيچد در دايره ي تيره ي آب .
()
خبر از فاجعه مي پيچد در دايره ي تيره ي آب
هم از اين روست خروش ِ امواج .
من يقين دارم
رنج ِ امواج ، به تنگ آمدن از دريا نيست
اين به تنگ آمدن از مرگِ نهنگانِِ مسموم است .
من به اين تلخ ، يقين دارم
من كه چون قطره اي بر گِردا گِردِ اين دريا چرخيدم ،
وز تماشاي اجسادِ امواج ِ به جان آمده درمسلخ ِ ساحل ها ،
از دو درياي پريشانم ، امواج به تنگْ آمده را ، ديدم
كه چگونه سر بر ساحل ِ من مي كوبند . »
اين شعر هم از اوست
او ، آن من ِِ سي و شش ساله
او كه دارد براي ما از < باكو > مي گويد
ـ نز بادهاش ، بل كه از برباد رفته هاش ـ
او ، كه زبانه هايي از دريغ ِ پُرزبانه ي من از اوست :
« اِي ميزبان بي چيز !
ای قلبِ چون اجاق ِِ خفته !
بانگ برآور !
او ميهمان توست .
ورنه ، پس اين زبانه ي خونين از چيست ؟
()
در سرزمين ِ من
در هر كجا
يعني كه در سراسر اين < بيجا » ،
او را به نام و بي نام ، بر دار مي برند .
بربام ِ روزگار ِ پريشان
روحش پريده رنگ
در اهتزاز .
در جست و جويي مي نگرد برهرسو
بر كِشت گاهِ سوخته ي من هم اي دريغ ،
بر من هم
براين خجل .
()
اِي ميهمان ناچيز!
اي جانِِ همچو خلوتي خاموش !
گوش فرادار !
اين اوست اوست اوست
او ميزبان توست .
ورنه ، پس اين زبان خون آلود . . . ؟ »
آن يك ، منِِ چل ساله ست
آن كه روحش مثال سارُغي چل تكّـه ست ـ
چل" دست" باف و، چل" گِره و ، چل" رنگ . ـ
او كه به يُمن اوست كه پنجاه ساله گيم
سرشار ِِ چلچلي ست ؛
اويی كه اين ترانه ي من از اوست :
« زمين ِِ مرده نفس مي كشد ، چـه ايستادي
ميان اين خس وخاشاك ، اي خس و خاشاك !
(زمين ِِ مرده نفس مي كشد، گمان نداری اگر)
ز لاي ريخت وپاشي كه از تو برجا ماند
بياب شيشه ای ، بگذار زير بيني ِِ خاك !
زمين ِِ مرده نفس مي كشد ، گمان نداري اگر
ببين كه از نفسِ گرم او بخار نشسته ست
به روي هر يكي از تكّه هاي آينه اي
كه دردرون و برون تو،سال هاست ، شكسته ست
زمين مُرده نفس مي كشد هم از اين روست
بنفشه مژده به لب ، شادمانه مي خوانَد
نسيم ِِ شيفته با تازيانه ی بوسه
ز ديدگانِِ زمان خوا بِ كهنه مي رانَد
به چشم هاي درختان نگاه كن ، ز آن جا
نگاه گرم ِِ هزاران جوانه جانبِ توست
ز همْ گسيخته از زير ِ شاخــه ها مگذر
هزار چشم ز هرشاخه اي مراقبِ توست
گِره ز هم بگشا ! اِي گِره ! ز هم بگشا !
و مرغ ِ دل‌شده بگذار بال و پر بگشايد
به كارزار درآ ! اِي به كارزار ِِ درون
و جانِ سوخته بگذار تا به رقص در آيد »
پنجاه واره گي !
از اين جشن كوچك
از اين چراغ ، چراغاني
« سُو > يي شدم ميان اين تاريكي ،
وز جانبِ عظيم ِ فراموشي
انبوهه هاي گم شده گان رو به « سوي » من :
چندين هزار صبح
چندين هزار شام
چندين هزار شب
و نيمه شب .
چندين هزار چشم
چندين هزار قلب
چندين هزار خنده
و نيش"خند .
اندوهِ من هم آمده كنارِ من ايستاده ست
بشّاش و چارشانه
با آن نگاهِ دلكش ِِ محزون .
شادم شاد
تا چشم كار مي كند شادم شاد ؛
آبادم آباد ؛
هم از درون
هم از برون ، بيدادم بيداد .
پنجاه واره گي !
آن باده ها كه خوردم
از دستِ اين و آن
دريا شده ، درونِ من مي توفند .
آن جرعه ها كه نوشيدم
ازخونِ بامدادان ،
همچون هزار خورشيد
در شامگاهِ ساكتِ من مي سوزند .
آن « كيمه »
با بام ِ كوچك اش از
كاهِ سفيد !
اين اوست او ، من ِِ چهل ونه ساله .
اين دوسه چند زمزمه هم از اوست :
[ هرچند او اشاره مي كند كه نگويم
هم ، گاهي گريه هاي بي بهانه ي من از اوست . ]
« 1ـ طرح هايي ازبهار
هَدَر ِِ عظيم ِِ رنگ .
« خرقه اي برسرصد عيب > . §
پوشاكي شاداب بر فرتوتي ِِ يك اندام .
آرايشي بر چهره ي سال خورده ي روزگاري چروكيده .
پرده اي فريبا بر وحشت ناكي ِِ رازي تلخ .
لبخندي بركشيده بر وخامتِ درونِِ اين « ميان تهي » .
شكل ِ شكيلي بر درونه ي بدْ شكل ِ اين غزلِ قديم ِ شكلك باز .
بر دستِ مثل ِ دشنه اي فرورفته دركتف ، آستيني زربفت .
هَدَر ِِ عظيم ِِ رنگ ، براي پوشاندنِ ناسزاي حك شده براين ديوار .
هدر ِِ عظيم ِِ رنگ . »
« 2ـ افتاده بر گذار ِ خواب
كنار ِ پيكر ِ روزي كه از نفس افتاد
ز پا درآمده ام من ، و خون
چنان، که از تن ِ روز
تمام از تن ِ بيدارْماندن ام رفته ست .
دگر به هيچ كاري نمي آيم
چو طعمه اي شدم افتاده برگذار ِِ تو كفتار !
فرو ببلع مرا خوابِ ژرف !
چه سرنوشتِ عجيبي شده ست بيداري .
فرا بگير مرا خوابِ ژرف !
چنان كه مزرعه اي بي حصار و بي بُته را ، آب
چنان كه شعله ي فانوسي دود گرفته را ، پگاه
چوشب كه كوچه اي تنها را .
به سرنوشت غريبي دچارآمده يك بيدار .
فروبگير مرا خوابِ ژرف !
چو يك غلافِ كهنه ، كه از دستي خسته ، دشنه را ،
چو يك شناگر ِِ افتاده از نفس را ، دريا
چو راهِ طي شده اي را ، غبار
چو فاصله ، كه صدا را .
به سرنوشتِ غريبي دچار آمده بيداري .
فرا بگير مرا خواب ِ ژرف !
بِهِل كه در تو ته نشست شوم
چنان گِلي كه در آب . »
« 3 ـ يادِ آشناها
يادِ شبانْ گاه
غروبينا ! غَما ! جاي تو خالي
شبِ پُر روزَ نا ! جاي تو خالي
دلم از روشنايي ها گرفته ست
هلا ! ناروشنا ! جاي تو خالي
يادِ پگاه
پگاهِ بي مَنا ! جاي تو خالي
قديمي هم دَما ! جاي تو خالي
دلم تار از حقيقت هاي تلخ ست
دروغ ِِ روشنا ! جاي تو خالي
يادِ همراه
شب است و يادها ، جاي تو خالي
غـم ِِ ميـعاد ها ، جاي تو خالي
ازين بيدادها فـرياد ، فـرياد
در ايـن فريادها جاي تو خالي »
پنجاه ساله گي !
چه بسيارمستي ها كردم :
قلبم جلوتراز من ، مي خورْد مَست بر در و ديوار
روحم به سويي مي رفت ، چشم به سويي ، گوش به سويي ، باري
چون چشمه اي روانه مي شده ام در هرسو.
دستم به روي شانه ي شوقي ، كه
خود مست بود و هرچه دوتا مي ديد
پايم به روي راهِ عجيبي كه
درهرزمان به سوي دو سو مي چرخيد .
هشياري ام
با آن < چراغ ِِ موشي »
از پُشتِ سر ، عبوس و ازنفس افتاده ، سرزنشم مي كرد
از ترسِ آبرو
هِي آب ، روي آتش من مي ريخت .
امروز نيز مستم
يك دست من به گردنِ سي ساله گيم
يك دست من به شانه ي ده ساله گيم
آن يك ـ گمان كنم ـ منِِ چل ساله ست
از هرطرف نگرانِِ من ،
با دستِ چشم هايش
دارد هواي من كه نيفتم .
بازگشت به فهرست همه ی نوشته ها بازگشت به فهرست این نوشته
