بي چٍمٍرْ نَمونٍسَّن ِ را
(شعر)
از 1375
م ـ نماري
یادآوری :
1- نشانه ی ( ٍ ) برای صدایی در زبان مازندرانی برگزیده شد که بین ( اَ ) و ( اِ ) است . این نشانه در زیر ِ حرفی گداشته شده که دارای این صدای میان ( اَ ) و ( اِ ) است . نمونه : آمٍل . خنٌـٍه . بٍرمٍه . . .
2- خطّ مورّب ( / ) را ، به تآسّی از یکی از نویسنده‌گان، در میان آن کلماتی که برهم اضافه شده‌باشند آورده‌ام تاحالت اضافه‌ی این کلمات را نشان دهم.
3- نشانه‌ی مفعولی ( را ) را گاه به شکل ( ر ٍ ) و گاه به شکل ( ره ) نوشته‌ام: گو ر ٍ - گو ره : گاو را
4- نشانه ی ( ِ ) مثل ِ : روشنایی ِچراغ، در ِبسته، نشانه ی کسره یا زیر است. متأسفانه با حطّی که در دست رس ِمن است نمی توانم این نشانه را جوری بنویسم که با حطّ تیره(-) اشتباه نشود.
4- لهجه ی این شعرها، لهجه ی آملی ِ مازندرانی است.
بَخون
بي گَلي ، با گَلي ، بي وَ نگ ، با وَ نگ
اَنِـّـه بَخون كه تِه گَلي بَهيره
بي لَلٍه ، با لَلٍه ، بي چَنگ ، با چَنگ
پيش تر كه تِه راه ر ٍ تَلي بَهيره
راه
راه !
مٍنٍزل تِه كو ِِبه ؟
بي راه !
مٍنٍزل تِه كو ِِبه ؟
اِي بي چَمٍهْ/راه !
مٍنٍزل تِه كو ِِبه ؟
هيچْ/جا/نَر ٍه سا !
مٍنزل تِه كو ِِبه ؟
همواره تٍه نيمه راه !
مٍنز ٍل تِه كو ِِبه ؟
كوبِه ،
كوبِه كوبِه كوبِه كوبِه،
كوبِه ؟
گَلٍه
خالْ/خالي/خونٍش ! آهای
پِی/غوم/وَری تـٍه فقط
نا پـِی/غوم/ایار.
كم بَيّه كه من تِه چَك ، دَ و ٍسْمْه شِه پِغوم ؟
خال/خالي/ پِغوم !
چَن كَش َبيّه
اَتّا آشنا
هارشِه كه تِه چَك هيچّي دَ وسْ هَسّه يا نا ؟
خَنٍّه
خَنّه بَكن !
حَنّه بَكن !
هَر كسي هم كه بِبُو
الان و ِسّه خَنّه گَري يِه بُوسّهْ بُو .
چي نِمِسّه , چي ويمّْي .
بهار
دَ كوشْته /راهِ رو ، وَلْ/بَيّهْ/شاخه
و ِشِنٍه اَي ، و ِشِنٍه اَي ، و ِشِنٍه
چو/هيته/دار ِِ تَن ، شِهْ/بَزوئهْ/سبز
ر ِجٍنه اَي ، ر ِجٍنه اَي ، ر ِجٍنه
دياری
دياري ! هاي دياري ! هاي دياري!
خاني تا كِي بَمونـّي تٍه دياري ؟
نا شِه تَنْ اِني ، نا تَنْ اِلـّي بي اَم
خاني تا كِي بَمونـّي مِه دياري ؟
اْتْی كِه اَما می
دل اگر هَم ر ٍ نٍدامي،
اٍ تَنـِّه هَم كِه خٍد/هَم ر ٍ تُوكْ/هٍدا دارمي ، خَلِه ئٍـه.
اٍتي دَ كُوشْتْ كِه اَمامي
اٍتي تاريك ، اٍتي بي چٍمٍر كِه اَمامي
اٍتي بي چٍمٍرهْ/تاريك
اٍتي تاريكهْ/بي چٍمٍر كِه اَمامي:
دٍل اگر هَم ر ٍه نٍدامي،
ترس ِِ را تاسا دٍل رْه بادْ نٍدامي خَلِه ئـه.
مٍن كا نَكٍمٍّه كَلمه ي جا
كلمه ئه ، كِه كا كٍنـّْه اَمِه جا.
اْتي بَپلاس كِه اَمِه دٍل
اْتي بَپْلاس كِه اَمِه دٍله
همين هَم كِه تاسا هَم/ديگر ِِِ پَلي هٍر ٍسّا مي ، خَلِه ئه ،
دٍل اگر هَم ر ٍ نٍدامي.
خاكْ/شَنـّون
گَن كٍنـّه
اَتـّا خاكْ/شَنـّونِِ دَسّوري گَن كْنـّه.
گٍل/به/گٍل
ـ وينـّي كه ـ
هرچي گَن كْنـّه .
خاكْ/شَنـّون ر ٍ مونـّه هرچي كه اٍشْنومٍه
خاكْ/شَنـّون ر ٍ مونـّه هرچي كه وينْمٍه .
حتـّي اين
«گٍل/به/گٍل ، وينـّي كه ، هرچي گَن كْنـٍّه » هم،
گَن كْنـٍّه .
نٍماشوُن
( نماشُونِ سَر ، لَیلاخانم ِ جا گپ و گَله)
تِه « لَمپا » ره بَيته ز ٍم ليلاخانم !
تِه مـاهـي نَـزنّْـه د ٍم ليلاخانم !
تِه خَنـّّه ، تِه وفـا ، تِه دلْ دَوسَِّن
هَمـه بَزوئــه كاشٍم ليلاخانم !
دَ كُوشْتي
دَ كُوشتي
دَ كُوتي .
كوبِه تِه دَسّ ِ فنـَر
كوبِه پَس ليلاخانم !
نَوونه دل ر ٍه _ كه دَ و ٍس نَـوونه _
دَ و ٍنـّي اَتـّي دلِ كَـش ; نـَوونه .
« وائـي » ر ٍه نَـوونـْه دَ ونـِّه آدم
نَـوونـٍه ليلاخانم ! ليلاخانم !
دلْ/دار نَو ِسّْه بُوئـي ،
ته وِسّْه دل بُوئـي دل ، هَمش دل .
دلِِ داشتن هر كس ِِ كار نَوونه
نَوونه ليلاخانم !
چي بَاوَم من ؟ چي بَاوَم ليلاخانم ؟
تِه كٍنـّا ره بَيته لَم ليلاخانم !
تِه دَيِّن سَرد و تِه دٍلْه/ديا سَرد
تِه كَلٍه ي تَش بَيته نَم ليلاخانم !
نماشُونه ، چي بَاوَم ليلاخانم !
نماشُون ،
نماشُونِِ نماشُون .
اَتـّا بيْ/چَم
اَتـّا بَدْ/چَمْ/نماشُون .
نماشُونه ، چي بَاوَم ليلاخانم !
سايْنه
ِ اتي بَي بو هٍنيشتٍه بَوم تِه ساينٍه
تِه ساينٍه كه هرجا آفتابه واينٍه
شٍلاٍبه ، واينٍه واينٍه واينٍه واينٍه
تِه ساينٍه ، هاي تِه ساينٍه ، هاي تِه ساينٍه
سايْنه (2)
ديـاري اَتـّا سـاينـٍه داينـٍه اِنـٍه
و ٍنـِه دَس مَشتِ آينـه ، داينـِه اِنـٍه
مٍن ، روز ِِ دَسّوري مٍه كِه شُومٍه مار
و ِ شوئـٍه ، رُوشْ/ايـانٍه داينٍه اِنـٍه
دَريچه ي پٍشتيمْ
دَريچه ي پٍشتيم ، كه رُوز اِنٍه لُو
قديميْ/دار ِ خـالچه ، تُـو اِنـه تُو
اٍتي بَـي بـُو كـه اَتّا نَم/نَمه/وا
بَزُو بُو ، بُورده بُومْ خُو ، بُورده بُومْ خُو
اٍتی بَی بُو
اٍتي بَي بُو كه مٍن صٍب ره اَتّا كَش
دَو ٍس/بُوم زين ، بي چٍمٍر، بتاجٍـسْ/بُوم
بُورده بُوم ، بُورده بُوم ، اَنّـِه بُورده بُوم
كـه نَتـُونٍسـّه بُـواَم دَگـٍر ٍسْ بــُوم
شِعر ِ جا محاجٌه
گَلْ/دَسُّوري ، چي ر ٍ هِي جُوني تٍه شِعر ؟
سَگْ/دَسُّوري ، چي ر ٍ سٍروُ نـّي تٍه شِعر ؟
صَدتا تٍه ر ٍه اگر بَو ٍه رَم بازار
اَتـّا دَسٍّه سَبزي نَوُوني تٍه شِعر
مٍن ، تٍلا ، و ٍ و ٍنِه وَنْگووا
(1)
تٍلا وَنْگ دِنٍه
تٍلا وَنگ دِنٍه
هَلا خُو/نَشي گٍنه پِره سَم
هَلا لُو/نَشي گٍنه جِر بيَيم
هَلا گٍر/نَو ٍسْ گٍنه كه بُوشَم
هَلا نَنٍشا گٍنه كه بُوجَم
تٍلا وَنْگ دِنٍه
تٍلا وَنْگ دِنٍه
تٍلا هاي تٍلا ! خُو پٍلِه/ تٍلا !
چي ر ٍه وْنگْ دِني با شِه پيتهْ/وَنگ ؟
« بَئُو دِه » زَنـٍّه اَمشو تِه تفنگ (1 )
مْن تِه وَنگِ دُور بالِِ رنگِ دُور
تٍلا وَنگ دِنٍه
تٍلا َونگ دِنٍه
تازه بُوردٍه كه چٍش مِه هي بُورِه
كيچكهْ/چينه كا شِه كٍلي بُوره
گُو رَمٍه نَكٍن ! تَشْ/وَلٍه نكن !
نازنينْ/شُو ر ٍ تَلْ/تَله نَكن !
تٍلا وَنگ دِنْه
تٍلا وَنگ دِنْه
تٍلا هاي تٍلا ! ميشكاْ/دلْ/تٍلا !
شُو دَر ٍه هَلا تٍه ر ٍه بَنٍهْ ما
هَلا كُو ِبه صٍب کِه بَووشِه وا
پِ نَر ٍ سٍنٍه گَرمٍه وٍنِِه جا
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا َونگ دِنه
تٍلا هاي تْلا ! سادهْ/دلْ/تٍلا !
تازه اَتـّا وَقت يا اَتـّا نا وَقت
صٍب هَم بموئٍـه درُو بَيّه جَخْت
تْه چٍش ر ٍه دَ و ٍن ، وَنگ وُ وا نَكٍن
مْن تِه نُوم ِِِ دُور ، تِه پِغوم ِِِ دُور
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا هاي تْلا ! پِلٍجٍنْ/ تٍلا !
شُونگْ بَيّه تِه وَنگ مُونگِ جور تِه رَنگ
اٍتي بُو كه هر چي فرو بَي بِه بُو
نا شُو دَي بِه بُو نا صٍب بَي بِه بُو
تٍه وُ تٍنِه وَنگ دٍرُو بَي بِه بُو
مْن تِه شُونگِ دُور ، مٍن تِهِ مُونگِ دُور
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا وَنگ دِنه
ديا/وَر اَمّـا شُو و صٍبْ هييا
اَمِه چٍشْ/به/راه- اٍسّانه هَلا
شُو نَاوْنه و ِنه سَر بَو ِّ ه يا نا
صٍبْ نَاوْنه و ِنه بَنِمِه يا نا
دٍلٍه/وَر هَمْتي سٍروُمّي اَما
اين تٍلا وُ مٍن مٍن و اين تٍلا
مٍن بِد/ْپِلِجٍن و ِ بَدْ/پِلِِجٍا
و ِ مٍرهْ دَپْلِتْ با شِه وَنگوُوا
من و ِ ر ٍه دَپْلِت با شِه اَرِه/ نا
من و اين تٍلا من و اين تٍلا
اين تٍلا و من من و اين تٍلا
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا وَنگ دِنه
اَمان اِي اَمان
تٍلا وَنگ دِنه
. . .
. . .
ــــــــــــــ
(1)- اتّا زبان/زد که ویشتر در آمل بشنوسّه مه. « فلونی ِ تفنگ ( بئو دِه ) زنّه ». یعنی اشتباه کنّه.
من ، تٍلا و و ٍ نِه وَنْگووا
(2)
[ با اَتـّي/جور پايان ]
تٍلا وَنْگ دِنٍَه
تْلا وَنگ دِنٍْه
هَلا خُو/نَشي گٍنه پِره سَم
هَلا لُو/نَشي گٍنه جِر بيَيم
هَلا گٍر/نَو ٍس گٍنه كه بُوشَم
هَلا نَنٍشا گٍنه كه بُوجَم
تٍلا وَنْگ دِنٍه
تٍلا وَنْگ دِنٍه
تٍلا هاي تٍلا ! خُو پٍلِه/ تٍلا !
چي رٍه وْنگْ دِني با شِه پيتهْ/وَنگ ؟
« بَئُودِه » زَنـٍّه اَمشو تِه تفنگ (1 )
مْن تِه وَنگِ دُور بالِِ رنگِ دُور
تٍلا وَنگ دِنٍه
تٍلا وَنگ دِنٍه
تازه بُوردٍه كه چٍش مِه هي بُور ِه
كيچكهْ/چينه كا شِه كٍلي بُو ره
گُو رَمٍه نَكٍن ! تَشْ /وَلٍه نكن !
نازنينْ/شُو ر ٍ تَلْ/تَله نَكن !
تٍلا وَنگ دِنْه
تٍلا وَنگ دِنْه
تٍلا هاي تٍلا ! ميشكاْ/دلْ/ تٍلا !
شُو دَر ٍه هَلا تٍه ر ٍه بَنٍهْ ما
هَلا كُو به صٍب گَرمٍه و ٍ نِِه جا
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا َونگ دِنه
تٍلا هاي تٍلا ! سادهْ/دل/تلا !
تازه ، اَتـّا وَقت ، يا اَتـّا نا وَقت
صْب هَم بموئٍـه دْرُو بَيّه جَخْت
تْه چْش ر ٍه دَو ٍن ، وَنگ وُ وا نَكٍن
مْن تِه نُوم ِِِ دُور ، تِه پِغوم ِِِ دُور
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا هاي تْلا ! پِلٍجٍنْ/ تٍلا !
شُونگْ بَيّه تِه وَنگ مُونگِ جورتِه رَنگ
اْتي بُو كه هر چي فرو بَي بِه بُو
نا شُو دَي بِه بُو نا صٍب بَي بِه بُو
تْه وُ تْنِه وَنگ درُو بَي بِه بُو
مٍن تِه شُونگِ دُور مٍن تِه مُونگِ دُور
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا وَنگ دِنه
ديا وَر اَمّا بي سر و صدا
شو و صب هييا كا كٍنٍّنه كا
وِ ، شُونه دٍلٍه وِ ، اِنٍه ديا
نا شُو پٍرْسٍنه : رضا ! كٍي بُورَم
نا صٍب پٍرْسٍنه : تٍلا ! كِي بي اَم
دله/وَر همتي سٍرُومّي َاما
اين تٍلا و مٍن مٍن و اين تٍلا
مٍن بِدْ/پِلِجْن و ِ بَدْ/پَلَجا
و ِ ، مٍره دَپْلِت با شِه وَنگووا
مٍن و ِره دَپْلِت با شه اَره ، نا
اين تٍلا و من من و اين تٍلا
مٍن و اين تٍلا من و اين تٍلا
تٍلا وَنگ دِنه
تٍلا وَنگ دِنه
اَمان اِي اَمان
تٍلا وَنگ دِنه
ــــــــــــــ
(1)- اتّا زبان/زد که ویشتر آمل ِدله بشنوسّه مه. « فلونی ِ تفنگ ( بئو دِه ) زنّه ».
دَر ِ پْشتيم
دَر ر ٍ وا كٍن ! دَر ر ٍ وا كٍن ! دَر ر ٍ وا !
مٍمٍّه نا « وا» ، دَر ر ٍ وا كٍن ! دَر ر ٍ وا !
هَم بَشنٍه « وا» مٍه بَاوتَن گٍل/بٍه/گٍل
هَم نَشِنْه « وا » مْه بَاوتَن گٍل/به/گٍل
آفتاب
و
و ِ
صٍبْ بَاوْتٍنه بَو ِّه اِنٍه و ِ
صٍب كه بَزو تِه ، پَس كُوبِه و ِ ؟
آفتابا ! تِه سَر جِر دَره چِه ؟!
هارْشَم ! كوُبِه و ِ ؟ پَس كُوبِه و ِ ؟!